İşletme Faaliyet Simulasyonları - 1 Bölüm

1. Bölüm

İşletmelere günlük faaliyetlerini önceden yaşatabilen sistem İşletme Yaşam Denemeleri’dir. İşletmenin çeşitli faaliyet ortamlarını daha önceden yaratarak davranış ve hareket tarzları geliştirmek üzerine kuruludur. İşletme karşılaşabileceği çeşitli durumlarla ilgili olarak önceden o durum gerçekleşmiş gibi denemeler yapar, kararlarını ve tedbirlerini alarak hareket tarzlarını geliştirir.  Yaşam denemelerinde amaç işletmenin faaliyetlerini verimli ve kesintisiz sürdürülmesini sağlamaktır. Bu yaklaşımda ana düşünce ileride meydana gelebilecek iyi ya da kötü gelişmeleri hangi faaliyetler ne şekilde yaratacaktır sorusunun cevabı aranılmaktadır. İşletme Yaşam Denemeleri bilinen birkaç yaklaşım ile bazı noktalarda örtüşmektedir. Sözü geçen bu kavramlar senaryo sistemleri, oyun teorisi, bütçe sistemleri, Shell matrisi, beyin fırtınaları ve stratejik planlamadır.

Çevredeki rekabete dayalı belirsizliklerin çözülmesi, pazarda ufkun daha açık ve net görülüp yolun çizilmesi arzu edilir. Doğru gözlemler yapılıp gönül rahatlığı ile kararlar vermek, gerektiğinde hızlı hareket etmek, rakiplerin adımlarına hızlı ve doğru tepki vermek istenir. İşletmelerin bu beklentilerinin karşılanması bir ütopya değildir. İşletme yaşam denemeleri bu beklentileri karşılama amacıyla ortaya konulmuştur. Eğer,

-  İşletme yapabileceği düzenli çalışmalar ile bütün faaliyetlere hâkim olabileceği temeli oluşturabilir ise,

-  İşletme faaliyette bulunduğu süre içerisinde yaşayabileceği olayları daha önceden düşünüp ortaya çıkarabilirse,

- Yaşayabileceği olayların artçı gelişmelerini görebilir ise,

- Bu gelişmelerin işletme üzerinde yaratabileceği alternatif sonuçları doğru tanımlayabilirse,

- Ortaya çıkabilecek sonuçların etkilediği bölümleri ve faaliyetleri net olarak aritmetiksel görebilir ise,

- Bölümler hızla yeni projelendirmeler yapıp etkilenme seviyelerini ölçebilirlerse,

- Bölümler yeni duruma uygun kararlar ve çalışmalar başlatabilirlerse,

- Bu çalışmaların neticesinde karşı karşıya kalabilecekleri sonuçları anlayabilirlerse, işletme belirsizlikleri ortadan kaldırmada başarılı olacaktır.

Böyle çalışmaların varlığı da bu işletmede yaşam denemelerinin kullanıldığını gösterecektir.

İşletme Yaşam Denemeleri’nin özellikleri

1- İşletme yaşam denemeleri işletmeyi her bir işlem, faaliyet, gelir, gider hesaplarını temel kabul ederek bölüm işletmeler haline getirir.

2- İşletme yaşam denemeleri problemleri küçük ayrıntılar bazında ele alır. Fırsatların da işletme için beklenenin üzerinde yarar sağlaması için bölümlerin sinerjik etkileşimini ve işbirliğini destekler

3- İşletme Yaşam Denemeleri kesinlikle ayrıntılara bağlı geliştirilmiş bir aritmetik sistemdir.

4- Belirli bir zaman dilimi göz önüne alınarak yapılıp bırakılmaz, Yaşanabilecek olayların paralelinde süreç anlam kazanır

5- Yaşam denemeleri üst yönetimin de katılımcı olarak bulunduğu ve tüm ilgili bölümler ile ilgili kişilerin yer aldığı sürekli bir çalışmadır.

6- Gerçekçi sonuçlar üzerine kurulur, hiçbir zaman sezgisel kararları içermez.

7- Bir performans değerleme aracı değildir,

8- Sonuçların değerlenmesi bir arada düzenli yapıldığı için gizlilik kavramını içinde barındırmaz.  İlgili her gelişmeyi görür ve değerlendirir.

İşletme Yaşam Denemeleri uygulama aşamaları

İşletme yaşam denemelerinin uygulanabilir hale getirilebilmesi için,

- İşletmenin her bir faaliyetini aritmetik olarak ifade eden temel yapının oluşturulması, uygulanabilir bilgisayar programıyla desteklenmesi

- Her bir bölüm sorumlusunun denemeler çalışması için gereken ilgiyi göstermesi ve yeterli zamanı ayırması

- Bölümlerin bir arada ortak paydalarla çalışmayı ve açık olmayı öğrenmesi

- Üst yönetimin yönlendirici değil paylaşımcı ve katılımcı olması

- Programların ve temel yapının her bölümde en az birkaç kişi tarafından öğrenilmesi ve kullanılması gerekir.

Her işletmede farklılık göstermesi doğal olan bu sistemin oluşturulması şu aşamalarla gerçekleştirilir:

Birinci aşama, bölüm işletmelerin oluşturulmasıdır. Faaliyet alanına göre farklı olan işletmeler birer kar / zarar merkezi olarak bölümlendirilirler. Muhasebe sistemi içerisinden her bölümün her bir gelir ve gideri ayrılarak bölümlere aktarılır. Bu şekilde bölümlerin ne kadar kaynak kullandığı, faaliyetleri ile ne kadar kaynak yaratabildiği ortaya çıkarılır. Bölümlerin sınırları ve işletme içerisindeki katkı payları net olarak görülür.

İkinci aşama, bölümlerin hedeflerini projelendirmesidir. Bölümler güçlerini, sınırlarını, kısıtlarını öğrenmişlerdir. Yönlerini çizmenin ve hedeflerini projelendirmenin zamanıdır. Bölümler bu aşamada önce temel değerlerini belirleyecek, doğru tarifleri oluşturarak projelerini yapacaklardır.

Üçüncü aşama, Bölüm işletmelerin bütünleştirilmesidir. Bölüm işletmelerin faaliyet projelerinin bir araya getirilmesi, aritmetik değerlerin bütünleştirilerek işletme yapısının oluşturulması bu aşamada gerçekleştirilir. Her bir bölüm yöneticisi kendi dışında ki gelişmeleri ayrıntısıyla takip eder duruma gelecek ancak aynı zamanda da kendi bölümünün değerlerini de diğer bölümlerle paylaşır hale gelecektir. Bu durum her yöneticinin her şeye karışması ve ortalığı karıştırması değildir, bilakis ortak güç haline gelip hızlı ve aynı yöne hareket etmesi demektir.

Dördüncü aşama, İşletme yaşam denemelerini uygulanmasıdır. Uygulama aşamasında işletme içinde ve dışında yaşanabilecek olaylar öncelikle ele alınır. Belirlenen bu olayların her biri ele alındığında yarattığı işletme içi ve dışı artçı gelişmeler belirlenir. Daha sonra her bir artçı gelişmelerden bölümlerin alternatif etkilenimleri ve faaliyetlerinin ne ile karşı karşıya kalabileceği görülmeye çalışılır. Belirlenen etkilenimlere göre tekrar bölüm programları üzerinde kabul edilebilir oranlarda değişimler yapılarak matematik karşılık bulunur. Birleştirilen bölüm programları ile sadece etki görülür. Daha sonra ne tür kararlar alınıp yeni uygulamaya geçileceği belirlenerek yeni projelendirme ile bu olay için program sonlandırılır. Program her bir olayın artçı gelişmeleri ve bu gelişmelerin alternatif etkilenimleri için tekrar kullanılır. Zaman periyodu unutulmaması gereken ve gözlenen en önemli unsurdur.


Bu çalışma, Active Bankacılık Finans Dergisi, ISSN 1301-9252, Ocak-Şubat 2006, Sayı 46,  S. 76 – 86,  yayınlanmıştır.